ISO 14001 ระบบจัดการสิ่งแวดล้อม

ISO 14001:2015

1. ชื่อมาตรฐาน 
(ภาษาอังกฤษ) ISO 14001:2015 Environmental Management System: Requirements

2. การประกาศใช้
15 กันยายน 2015

3. หน่วยงานเจ้าของมาตรฐาน
ISO : International Organization for Standardization (TC 207/SC 1 Environmental management systems)

4. ประเภทมาตรฐาน
ISO 14001 เป็นมาตรฐานระบบการจัดการ สามารถขอการรับรองจากหน่วยรับรองระบบ (Certification Body) ที่ให้บริการได้

5. ขอบเขตและการนำมาตรฐานไปใช้
ISO 14001:2015 มุ่งให้องค์กรมีการบูรณาการการจัดการด้านสิ่งแวดล้อมให้เป็นส่วนหนึ่งของการบริหารกลยุทธ์ตามปกติขององค์กร การนำไปประยุกต์ใช้ช่วยให้องค์กรบรรลุผลลัพธ์ที่พึงประสงค์ของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมโดยครอบคลุมการเพิ่มสมรรถนะการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อม การเป็นไปตามข้อบังคับผูกพันที่เกี่ยวข้อง และการบรรลุวัตถุประสงค์ด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งช่วยสร้างคุณค่าให้เกิดกับสิ่งแวดล้อม องค์กร และผู้มีส่วนได้เสียที่เกี่ยวข้อง
มาตรฐานนี้สามารถประยุกต์ใช้ได้กับทุกองค์กร ทุกขนาด โดยปรับใช้กับผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมในกิจกรรม ผลิตภัณฑ์ และบริการซึ่งองค์กรพิจารณาแล้วว่าสามารถควบคุมได้หรือมีผลต่อองค์กรโดยพิจารณาในมุมมองวงจรชีวิต (Life cycle) เช่น การพิจารณาการได้มาซึ่งวัตถุดิบที่องค์กรใช้ การออกแบบ การผลิต การขนส่ง การใช้ผลิตภัณฑ์ การให้บริการ การบำบัดหรือการกำจัดเมื่อผลิตภัณฑ์นั้นหมดอายุการใช้งาน เป็นต้น

6. สาระสำคัญของมาตรฐาน
ในมาตรฐาน ISO 14001: 2015 ใช้โครงสร้างใหม่ ประกอบด้วย ข้อกำหนด 10 ข้อ ที่เรียกว่า  High Level Structure ตาม ANNEX SL

ISO 14001:2004	ISO 14001:2015
1.   Scope	1.   Scope
2.   Normative references	2.   Normative references
3.   Terms and definitions	3.   Terms and definitions
4.   Environmental management system requirements	4.   Context of the organization
4.1 General requirments	5.   Leadership
4.2 Environmental policy	6.   Planning
4.3 Planning	7.   Support
4.4 Implementation and operation	8.   Operation
4.5 Checking	9.   Performance evaluation
4.6 Management review	10. Improvement

มาตรฐานนี้ กล่าวถึงขอบข่าย บทนิยาม และข้อกำหนดของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วยสาระสำคัญ ดังนี้

ข้อ 4 บริบทองค์กร

• มีความเข้าใจในองค์กรและบริบทขององค์กร โดยพิจารณาปัจจัยภายนอกและภายในที่เกี่ยวข้องกับจุดประสงค์ขององค์กร และมีผลกระทบต่อความสามารถขององค์กรในการบรรลุผลลัพธ์ตามที่คาดหวังไว้
• เข้าใจถึงความต้องการและความคาดหวังของผู้มีส่วนได้เสีย
• กำหนดขอบเขตและขอบข่ายของการนำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมไปประยุกต์ใช้ โดยต้องพิจารณาถึงองค์กร บริบทองค์กร และความต้องการของผู้มีส่วนได้เสีย

ข้อ 5 ความเป็นผู้นำ

• ผู้บริหารต้องกำหนดนโยบาย วัตถุประสงค์ เป้าหมาย ที่สอดคล้องกับกลยุทธ์องค์กร การกำหนดบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบ และอำนาจหน้าที่ในองค์กร และการจัดสรรทรัพยากร
• ผู้บริหารต้องส่งเสริมให้มีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

ข้อ 6 การวางแผน

• วางแผนการปฏิบัติ โดยพิจารณาถึงบริบทองค์กร และความต้องการของผู้มีส่วนได้เสีย และให้มีการระบุความเสี่ยงและโอกาสที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม ข้อบังคับผูกมัด ประเด็นหลักที่ได้จากการพิจารณาบริบทองค์กร และความต้องการของผู้มีส่วนได้เสีย เพื่อให้ระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมบรรลุผลลัพธ์ที่มุ่งหวัง ป้องกันหรือลดผลกระทบที่ไม่ต้องการ และให้มีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง
• การระบุปัญหาด้านสิ่งแวดล้อโดยพิจารณามุมมองด้านวงจรชีวิตที่สามารถควบคุมและที่สามารถมีอิทธิพลต่อองค์กร
• การระบุและเข้าถึงข้อบังคับผูกมัดที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหาสิ่งแวดล้อมและนำไปปฏิบัติ
• กำหนดและสื่อสารวัตถุประสงค์และแผนงานไปยังหน่วยงานต่างๆ ในองค์กร

ข้อ 7 การสนับสนุน

• องค์กรต้องจัดเตรียมทรัพยากรที่จำเป็น
• องค์กรต้องกำหนดคุณสมบัติของบุคลากรที่รับผิดชอบ และจัดให้มีการพัฒนาทักษะและความรู้ความสามารถที่จำเป็นต่อการดำเนินงาน
• การสร้างความตระหนักให้แก่บุคลากรในด้านนโยบาย การมีส่วนร่วม บทบาทหน้าที่ และสิ่งที่ส่งผลกระทบต่อระบบ 
• การสื่อสารภายในและภายนอกองค์กร
• การจัดเก็บเอกสารสารสนเทศตามข้อกำหนด การควบคุม และจัดทำเอกสารสารสนเทศให้ทันสมัย

ข้อ 8 การดำเนินการ

• องค์กรต้องมีการวางแผนและควบคุมการดำเนินงาน โดยกำหนดเกณฑ์ควบคุมของกระบวนการและดำเนินการควบคุมให้เป็นไปตามเกณฑ์นั้น
• การควบคุมกระบวนการโดยพิจารณาในมุมมองด้านวงจรชีวิตตั้งแต่การได้มาของวัตถุดิบ การออกแบบและพัฒนา การขนส่ง การใช้ผลิตภัณฑ์/บริการ การบำบัด/กำจัดเมื่อผลิตภัณฑ์นั้นหมดอายุการใช้งาน
• การเตียมการและตอบสนองต่อเหตุฉุกเฉิน

ข้อ 9 การประเมินสมรรถนะ

• การเฝ้าระวัง การวัด การวิเคราะห์ และการประเมินสมรรถนะการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อม และการประเมินความสอดคล้อง
• การตรวจประเมินภายใน
• การทบทวนฝ่ายบริหาร

ข้อ 10 การปรับปรุง

• องค์กรต้องปฏิบัติการแก้ไขเมื่อเกิดความไม่เป็นไปตามข้อกำหนด
• การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

7. ประโยชน์จากการจัดทำมาตรฐาน
การนำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม ISO 14001 มาใช้จะก่อให้เกิดประโยชน์หลายด้าน ได้แก่

• ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สำหรับกิจกรรมการดำเนินงาน ผลิตภัณฑ์ และบริการที่เกี่ยวข้องขององค์กร
• สนองความต้องการของลูกค้ารวมถึงผู้มีส่วนได้เสียที่เกี่ยวข้อง เนื่องจากในปัจจุบันให้ความสำคัญกับประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมที่มากขึ้น
• ลดต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับวัตถุดิบและพลังงาน และการบำบัดมลพิษ และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรได้อย่างคุ้มค่า
• เสริมสร้างภาพลักษณ์ที่ดีในสายตาลูกค้า ผู้บริโภค ภาครัฐ และผู้มีส่วนได้เสียอื่น
• เพิ่มโอกาสทางธุรกิจและลดปัญหาการค้าระหว่างประเทศ